Małżeństwo zawarte pod wpływem nacisków ze strony rodziców w kontekście przepisów prawa kanonicznego

Wpływ rodziców na zawarcie małżeństwa

Częstokroć zdarza się, że rodzice wywierają wpływ na swoje dzieci, co do wyboru współmałżonka czy zawarcia samego małżeństwa. Nie pozostawiają jednocześnie możliwości powzięcia swobodnej decyzji. Niejednokrotnie zdarza się, że wywierają presję co do poślubienia danej osoby przytaczając argumenty „Już tyle razem jesteście, ile będziecie ze sobą jeszcze chodzić”. Czasami chodzi im o status majątkowy kandydata na męża/żonę, córki/syna, wówczas pojawiają się groźby, że jeżeli nie poślubią danej osoby to ich wydziedziczą itd.

Osoba wstępująca w taki związek małżeński, nie tylko jest nieszczęśliwa, małżeństwo staje się dla niej udręką, niszczącą siłą od środka. Przekłada się to później na dzieci, które żyją w rodzinie, gdzie nie ma przykładu wzajemnej miłości, emocjonalnej równowagi. Tworzy się coś w rodzaju kuli śniegowej, która powoli toczy się i wciąga co napotka na swojej drodze.

Zgoda małżeńska, która została wyrażona pod wpływem lęku, szantażu, przymusu czy bojaźni jest wyrażona niezgodnie  z prawem.

W takiej sytuacji istotne jest aby zbadać przesłanki co do prowadzenia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, błędnie nazywanego „rozwodem kościelnym”, „unieważnieniem ślubu”, „unieważnieniem małżeństwa”. Może się bowiem okazać, że jest to jedyny ratunek dla osoby, która zechce zawrzeć związek małżeński dobrowolnie i z miłości, z wybraną przez siebie osobą.

Przymus i bojaźń przy zawieraniu małżeństwa

Zgodnie z kan. 1103 KPK Nieważne jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem ciężkiej bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od której, ażeby się uwolnić, zmuszony jest ktoś wybrać małżeństwo.

Przymus oznacza nacisk krępujący swobodę działania. Może mieć on charakter fizyczny bądź moralny. Przymus fizyczny oznacza naciski z zewnątrz, polegające na zastosowaniu przemocy spowodowanej zastosowaniem siły, której nie można się oprzeć. Przymus moralny jest to presja – groźba wyrządzenia jakiegoś zła, czyli nacisk zewnętrzy lub wewnętrzny, mający wpływ na wolę działającego. Nacisk ten wywoływany jest przez oddziaływanie na psychikę człowieka, nie przy użyciu siły.

Następstwem tego rodzaju nacisku, czyli wywierania przymusu jest bojaźń. Bojaźń jest to uczucie lęku, który spowodowany jest grożącym aktualnie bądź w niedalekiej przyszłości niebezpieczeństwem jakiegoś zła. Istotnymi elementami bojaźni, są: grożące zło oraz lęk.

Bojaźń może mieć charakter ciężki lub lekki. W kontekście naszego artykułu skupimy się na bojaźni tzw. szacunkowej. W jej efekcie zawarcie małżeństwa nie jest efektem wolnego wyboru, ale jedynym możliwym wyborem.

Bojaźń szacunkowa powstaje z obawy przed gniewem, niezadowoleniem rodziców czy innych osób, z którymi jest się w rodzinnej relacji, a także przed wyrządzeniem im przykrości. Stopień ocenienia tej obawy może mieć charakter obiektywny ale także subiektywny. W dowodzeniu przed sądem bierze się pod uwagę takie okoliczności jak: środowisko rodzinne oraz domowa atmosfera w jakiej wychował się nupturient doznający bojaźni, jego wiek, płeć itp.. W tych sprawach bardzo trudno jest dociec prawdy obiektywnej. Rodzice bowiem, mają prawo do troski o przyszłość swoich dzieci, powinni przestrzec dziecko przed niewłaściwym zamiarem zawarcia ślubu, jednakże muszą pozostawić pełnoletnim dzieciom wolny wybór i ostateczną decyzję w tej sprawie.

—————————————————————————————————————————

Jeśli uważasz, że Twoje małżeństwo zawarte zostało pod wpływem przymusu czy bojaźni, zastanawiasz się czy będziesz miał podstawę do uzyskania wyroku pozytywnego przed sądem kościelnym, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią Prawa Kanonicznego, celem indywidualnej konsultacji sprawy. Pomożemy Ci przeprowadzić proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa.

adwokat kościelny Warszawa

Magdalena Pietrzyk