Rozwód kościelny / Unieważnienie małżeństwa / Unieważnienie ślubu

„Rozwód kościelny”, „Unieważnienie małżeństwa”, „Unieważnienie ślubu”

„Rozwód kościelny”, „Unieważnienie małżeństwa”, „Unieważnienie ślubu”, są to pojęcia zamiennie stosowane w społeczeństwie do procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zaznaczyć należy, że w kościele katolickim nie ma zarówno „rozwodów  kościelnych”, jak i „unieważnień ślubu”, a także nie ma „unieważnień małżeństw”. Małżeństwo albo jest zawarte ważnie, wówczas jest nierozerwalne, albo nie jest ważnie zawarte, wtedy traktowane jest jak nieistniejące, tak jakby go nigdy nie było. Zatem pojęcie „rozwód” występuje jedynie na gruncie prawa cywilnego, gdzie rozważamy kwestię małżeństwa zawartego, które nie ma charakteru sakramentalnego. Sakrament natomiast można tylko stwierdzić, że był dotknięty jakąś wadą, która nie pozwoliła mu tak naprawdę zaistnieć.

Powody prowadzenia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Aby został wydany wyrok pozytywny w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa konieczne jest zaistnienie odpowiednich tytułów, przesłanek do prowadzenia procesu. Możemy mówić o trzech głównych grupach przesłanek, są to przeszkody małżeńskie, wady zgody małżeńskiej oraz wady formy kanonicznej. Zgodnie z przepisami prawa kanonicznego przeszkodami małżeńskimi są: wiek, impotencja – niemoc płciowa, węzeł małżeński, różna religia, święcenia, wieczysty i publiczny ślub czystości w instytucie zakonnym, uprowadzenie, występek, pokrewieństwa, powinowactwa, pokrewieństwa prawnego, przyzwoitości publicznej.

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa prowadzony jest najczęściej z tytułów należących do kategorii tzw. wad zgody małżeńskiej. Mówiąc o wadach zgody małżeńskiej  możemy mieć do czynienia z brakiem wystarczającego używania rozumu, czy brakiem rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich, wreszcie możemy mówić o  tym, że dana osoba z przyczyn natury psychicznej nie jest w stanie podjąć praw i obowiązków małżeńskich. W tym ostatnim przypadku, po stronie danej osoby niekoniecznie musi występować jakieś zaburzenie psychiczne, które definiowane jest jako jakiegoś rodzaju choroba. Częstokroć bowiem u danej osoby występują przeszkody psychiczne, które mimo tego, iż nie stanowią zdefiniowanej klinicznie choroby, to ponieważ mają swoje źródło w psychice człowieka, czynią nieważną wyrażoną zgodę małżeńską. Możemy tutaj mówić np. o alkoholizmie, narkomanii, uzależnieniu od hazardu.

Ponadto, wskazać należy że zabronione jest zawieranie małżeństwa podstępnie, czy z podstępnym wprowadzeniem w błąd np. zatajając jakiś istotny fakt z naszego życia, celem zdobycia zgody małżeńskiej.

Kolejną bardzo ważną przyczyną z zakresu wad zgody małżeńskiej jest tzw. symulacja. Osoba, która symuluje, może całkowicie odrzucać małżeństwo jako sakrament, mimo wypowiadanej przysięgi. Inną postacią symulacji jest symulacja częściowa, gdy ktoś wyklucza jakiś istotny element albo przymiot małżeństwa np. wykluczenie potomstwa, wykluczenie wierności.

Czy „rozwód kościelny” dostają obie strony?

Do Kancelarii kanonicznej Magdalena Pietrzyk, często zgłaszają się klienci z pytaniem czy tzw. „rozwód kościelny” dostają dwie strony. Wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa, stanowi, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie tj. traktowane jest jako nieistniejące od samego początku. Wyrok sądu kościelnego będzie dotyczył obu stron. Niezależnie czy proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa prowadzony był z tytułu leżącego tylko po jednej stronie procesu, gdy zostanie wydany wyrok pozytywny będzie on dotyczył obydwu stron, obie strony będą wolne.

Ile trwa „rozwód kościelny”?

Czas trwanie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, błędnie określanego jako „rozwód kościelny”, „unieważnienie ślubu”, „unieważnienie małżeństwa”, z całą pewnością uzależniony jest od kilku czynników. W pierwszej kolejności wymienić należy, to że wiele zależy od Sądu przed, którym sprawa ma być prowadzona. Każdy Sąd ma inną ilość spraw do prowadzenia, inna jest też liczba sędziów, audytorów, notariuszy. Kolejną bardzo istotną kwestią jest to czy strony chcą ze sobą współpracować, czy odbierają korespondencję, stawiają się na przesłuchania, podobnie kwestia dotyczy świadków. Wreszcie na to ile faktycznie trwa proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa, duży wpływ ma chociażby poprawność pod względem formalnym składanych pism procesowych i sprawność w udzielaniu odpowiedzi do Sądu. Z praktycznego punktu widzenia można powiedzieć, że proces o tzw. „rozwód kościelny” może trwać od ok roku do czterech lat.

Ile kosztuje proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa?

Nie dziwi pytanie o koszta związane z postępowaniem i stwierdzenie nieważności małżeństwa. W pierwszej kolejności wskazać należy, że mówimy tutaj o kosztach procesu, które ustalane są każdorazowo przez dany sąd kościelny. Do kosztów prowadzenia procesu doliczyć także należy, opłatę za sporządzenia opinii przez biegłego psychologa czy psychiatrę, jeśli istnieje konieczność do przeprowadzenia takiego dowodu. Po drugie, mamy również do czynienia z kosztami adwokata kościelnego. Koszta związane z udziałem adwokata kościelnego w sprawie oceniane są indywidualnie, w zależności od stopnia skomplikowania sprawy oraz zakresu zleconych czynności.

Rola Adwokata kościelnego

Rola Adwokata kościelnego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa polega na reprezentowaniu stron przed sądem kościelnym i pomocy na każdym etapie procesu. Adwokat kościelny pomaga przygotować wszelkie pisma składane na każdym etapie procesu. Prawnik kanoniczny z uwagi na wiedzę z zakresu prawa kanonicznego, ocenia czy w danej sprawie wstępują przesłanki do prowadzenia procesu, a jeśli one występują pomaga w odpowiedni sposób sformułować tytuły oraz uzasadnienie do nich. Poprawnie sformułowana skarga o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest pierwszym pismem procesowym w sprawie i pozwala na szybsze uzyskanie wyroku pozytywnego.

Ponadto, adwokat kościelny czuwa nad całością prowadzonego postępowania, może on przygotowywać pytania do stron, świadków a także biegłych. Udziela odpowiedzi na uwagi obrońcy węzła, a także może przygotować głos obrończy – jest to pismo składane w końcowym etapie procesu, po zapoznaniu się z aktami sprawy.

Adwokat kościelny powinien pełnić swoją funkcję z powołania, w służbie dla dobra osób chcących rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa i w zgodzie z własnym sumieniem. Kluczowa w jego działaniu powinna być także empatia i dyskrecja w zakresie podejmowanych czynności.

Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Prawa Kanonicznego w Warszawie. Prowadzimy sprawy na terenie wszystkich diecezji. Istnieje możliwość nawiązania współpracy drogą elektroniczną oraz telefoniczną, bez konieczności osobistego spotkania.