Proces skrócony o „unieważnienia małżeństwa kościelnego”

Proces skrócony o „unieważnienia małżeństwa kościelnego”

Dokumentem motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus w 2015 r. Papież Franciszek przeprowadził reformę procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, „unieważnienia małżeństwa kościelnego”, wprowadzając min. możliwość przeprowadzenia procesu skróconego o unieważnienie małżeństwa kościelnego.

Warunki prowadzenia procesu skróconego w 45 dni

Wskazać należy, że tzw. proces skrócony o unieważnienie małżeństwa kościelnego, czyli proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa trwający 45 dni, nie jest standardem. Jest to postępowanie skrócone prowadzone przed biskupem. Wiąże się z przygotowaniem skargi powodowej, czyli skargi o stwierdzenie nieważności małżeństwa, błędnie określanego „rozwodem kościelnym”.  Proces skrócony w 45 dni ma charakter wyjątkowy i jest przewidziane dla wyjątkowych przypadków.

Zgodne żądanie stron

Zgodnie z kan. 1683 Kodeksu Prawa Kanonicznego (KPK) – z żądaniem rozpoczęcia procesu skróconego mają wystąpić dwie strony, bądź jedna ze stron za zgodą drugiej. Powyższa zgoda musi zostać wyrażona w sposób wyraźny, nie dorozumiany. Może przyjąć formę pisemną bądź ustną. Z powyższego wynika, że w przypadku gdy np. nie znamy miejsca pobytu drugiej strony albo strona nie żyje, nie będzie możliwe przeprowadzenie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, o „unieważnienie małżeństwa kościelnego” w trybie skróconym.

Oczywista nieważność małżeństwa

Kanon 1683 KPK, jasno wskazuje, że musi zachodzić ewidentność sprawy wprost wskazująca na to, że małżeństwo zostało nieważnie zawarte. Z tego typu okolicznością mamy do czynienia np. gdy znajdziemy się w posiadaniu jakiegoś dokumentu potwierdzającego pewnego rodzaju okoliczności. Oczywisty dowód to dowód bezsporny, jasny, nie wymagający dodatkowych potwierdzeń. Okoliczności te muszą zostać wskazane w skardze o stwierdzenie nieważności małżeństwa, a także  zostać poparte innymi dowodami. Oceny tego czy dana sprawa spełnia kryteria do rozpoczęcia procesu skróconego dokonuje oficjał sądu biskupiego.

Okoliczności umożliwiającego prowadzenie procesu skróconego

Prowadzenie procesu skróconego zależne jest od wystąpienia pewnych okoliczności, które bez trudu mogą zostać potwierdzone poprzez dostępne świadectwa oraz dokumenty. Do tych okoliczności należą min.:

1. brak wiary prowadzący do symulacji konsensusu lub błędu determinującego wolę
2. krótki czas pożycia małżeńskiego – nie stanowi on tytułu samego w sobie, jednak może sugerować na istnienie pewnego rodzaju defektów, które mogą świadczyć o ich wpływie do zdolność do zawarcia małżeństwa
3. aborcja dokonana dla uniknięcia zrodzenia potomstwa. Powyższy fakt łączony jest np. z wykluczeniem potomstwa tzw. symulacją
4. pozostawanie w relacji pozamałżeńskiej w trakcie zawierania związku małżeńskiego lub wkrótce po jego zawarciu. Ta okoliczność może świadczyć o tzw. wykluczeniu samego małżeństwa, jego nierozerwalności, czy poważnym braku rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich
5. podstępne zatajenie bezpłodności, poważnej choroby zakaźnej, posiadania potomstwa z poprzedniego związku lub pozbawienia wolności
6. zawarcie małżeństwa z przyczyny całkowicie obcej życiu małżeńskiemu lub wynikające z nieoczekiwanej ciąży kobiety. Nieoczekiwana ciąża dotyczy najczęściej osób bardzo młodych, które nie planowały zawarcia związku małżeńskiego, a presja ze strony rodziny i otoczenia stanowiła główną motywację do podjęcia tego kroku
7. użycie przemocy fizycznej
8. brak używania rozumu potwierdzony dokumentacją medyczną. Chodzi tutaj o wszelkiego rodzaju choroby umysłowe, wstąpienie w związek małżeński w stanie upojenia alkoholowego, niedorozwój umysłowy. Powyższe okoliczności muszą zostać potwierdzone stosowną dokumentacją medyczną, a które w sposób oczywisty będą wykluczać konieczność zaciągnięcia opinii biegłego z urzędu

Od czego zacząć procedurę starania się o tzw. „rozwód kościelny”?

W sytuacji gdy dokonamy subiektywnej oceny we własnym sumieniu co do ważności naszego małżeństwa, warto powyższą kwestię skonsultować z prawnikiem kanonistą, udać się do kancelarii kanonicznej celem skonsultowania okoliczności faktycznych naszej sprawy. Adwokat kościelny posiadając wiedzę i doświadczenie w zakresie prawa kanonicznego odpowiednio zakwalifikuje, czy nasza sprawa spełnia przesłanki do prowadzeniu procesu skróconego, czy należy ją prowadzić w trybie zwyczajnym.

adwokat kościelny warszawa