Wpływ zespołu stresu pourazowego PTSD na ważność zawartego małżeństwa

Czym jest PTSD zespół stresu pourazowego?

Jako PTSD zespół stresu pourazowego w literaturze określa się zespół objawów, występujących w szczególności w następujących grupach: osoby narażone na działania wojenne, tortury, deportację, napady, gwałty, ofiary kataklizmów, wypadków komunikacyjnych, aktów przemocy, gwałtów, wojen oraz prześladowań. W PTSD wyodrębnia się występowanie następujących objawów:

• ponowne przeżywanie – mogące przejawiać się w nawracających myślach, snach, iluzjach;
• unikanie bodźców, które są powiązane z urazem, mogących przejawiać się w ograniczeniu zainteresowania istotnymi sferami życia, brak umiejętności przeżywania miłości, poczucie odrzucenia przez innych;
• nadmierna pobudliwość tj. drażliwość, wybuchy gniewu, trudność z koncentracją, uczucie napięcia i niepokoju;
• poczucie winy ocalonego, problemy ze zdrowiem psychicznym, depresje, fobie, lęki.

Częstokroć powyższym objawom towarzyszy depresja, nadużywanie alkoholu czy leków.

Jakie grupy narażone są na PTSD?

Problem PTSD – zespołu stresu pourazowego, częstokroć dotyczy żołnierzy, policjantów, strażaków, ratowników medycznych, lekarzy, pielęgniarek. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami osoby, które przybywają na miejsce wypadku, katastrofy jako pierwsze są najbardziej narażone na występowanie objawów stresu pourazowego.

Częstokroć na PTSD narażone są także dzieci. Traumatyczne przeżycia, które miały miejsce w okresie dzieciństwa, mogą mieć również znaczny wpływ na ich zdrowie psychiczne w dorosłości. Przykładowo u takich dzieci częściej występują objawy depresji, osobowości borderline czy zaburzeń identyfikacji. Ponadto, u dzieci dotkniętych PTSD można zaobserwować częstszą tendencję do rozwoju uzależnień. Częstokroć dzieci, które doświadczyły w przeszłości przemocy fizycznej, psychicznej, a także te które są ofiarami nadużyć na tle seksualnym doświadczają tzw. złożonego PTSD, u tych osób zaobserwowano pojawianie się myśli samobójczych, stosowanie różnych form samookaleczeń.

Jaki jest wpływ traumy z dzieciństwa na funkcjonowanie w dorosłym życiu?

W literaturze przedmiotu wskazuje się na to, iż różnego rodzaju traumy z dzieciństwa, mają znaczący wpływ na funkcjonowanie człowieka z życiu dorosłym. Powyższe, dotyczy zarówno relacji intymnych, a także zachowań rodzicielskich. Dzieci dotknięte PTSD cechują się w dorosłości niskim poczuciem własnej wartości, częstokroć są nieufne, lękliwe, przejawiają negatywny stosunek do własnego ciała. Wskazane objawy występują często u osób będącymi ofiarami molestowania seksualnego, gwałtów mających miejsce w dzieciństwie. U osób, które zostały dotknięte PTSD związki i relacje w dorosłym życiu są często konfliktowe. Takie osoby w życiu codziennym poniżają same siebie częstokroć idealizując swojego partnera. Mają trudności ze stawianiem granic, przybierając postać ofiary, a także mają trudności z wypełnianiem obowiązków rodzicielskich w dorosłym życiu.

Wpływ PTSD na zdolność do zawarcia małżeństwa

Problematyka zespołu stresu pourazowego zaczęła się przewijać w orzecznictwie Roty Rzymskiej. W większości sprawy o tzw.  „unieważnienie ślubu”, „unieważnienie małżeństwa”, prowadzone były z tytułu zawartego w kan. 1095 par. 2 KPK tj. braku rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich, bądź też rzadziej niezdolności natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich kan. 1095 par. 3 KPK.  W wyrokach rotalnych niezwykle znaczący nacisk kładzie się na istotny dowód w tym procesie jakim jest posługiwanie się ekspertyzą biegłych w trakcie dowodzenia. Częstokroć wyroki wydawane w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństw, zawierały tezę, że „strona procesu wskutek rozmaitych wydarzeń traumatycznych była pozbawiona należytej zdolności do determinacji, a co za tym idzie była niezdolna do zawarcia małżeństwa”.

Źródło: G.Dzierżon, K.Szymańska, „Wpływ zespołu stresu pourazowego na kanoniczną niezdolność do zawarcia małżeństwa”, Warszawa 2020 r.